Matura z języka kaszubskiego – ewolucja egzaminu i współczesne wyzwania edukacji regionalnej
W tegorocznej maturze z języka kaszubskiego, przeprowadzonej na Pomorzu i w województwie kujawsko-pomorskim, wzięły udział 22 osoby. Egzamin ten od 2005 roku wpisuje się w historię edukacji kaszubskiej, stanowiąc symboliczny element walki o zachowanie i rozwój regionalnego języka oraz kultury Kaszubów. Matura z języka kaszubskiego to nie tylko egzamin, ale także wyraz tożsamości i dumy regionalnej. Dla młodych ludzi podchodzących do tego egzaminu to ważne wydarzenie, które podkreśla ich przywiązanie do dziedzictwa kulturowego ich regionu.
Historia matury z języka kaszubskiego
Egzamin z języka kaszubskiego został wprowadzony na mocy artykułu 13 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty. Na jego podstawie stworzono ramy prawne umożliwiające nauczanie języka kaszubskiego w szkołach na życzenie uczniów lub ich rodziców. Jedną z pierwszych placówek, które wprowadziły nauczanie języka kaszubskiego, było Kaszubskie Liceum Ogólnokształcące w Brusach.
Pierwsza matura z tego języka odbyła się w 2005 roku, kiedy do egzaminu przystąpiło 14 uczniów z liceów w Brusach, Strzepczu i Kartuzach. W kolejnych latach liczba zdających kształtowała się w następujący sposób:
- 2006 rok: 11 osób,
- 2007 rok: 27 osób,
- 2008 rok: 8 osób,
- 2009 rok: 9 osób,
- 2010 rok: 26 osób,
- 2011 rok: 21 osób.
Rekordowa liczba maturzystów przystąpiła do egzaminu w 2012 roku – łącznie 41 uczniów z Pomorza (30 na poziomie podstawowym i 11 na rozszerzonym). Późniejsze statystyki to:
- 2013 rok: 33 uczniów,
- 2014 rok: 17 uczniów,
- 2015 rok: 23 uczniów,
- 2016 rok: 23 uczniów,
- 2017 rok: 20 uczniów,
- 2018 rok: 24 uczniów,
- 2019 rok: 23 uczniów,
- 2020 rok: 33 uczniów,
- 2021 rok: 16 uczniów,
- 2022 rok: 31 uczniów,
- 2023 rok: 14 uczniów.
Tegoroczny egzamin w 2024 roku zdawały 22 osoby z województwa pomorskiego i kujawsko-pomorskiego.
Struktura egzaminu i wyzwania edukacyjne
W ostatnich latach egzamin z języka kaszubskiego koncentruje się na pisemnej formie wypracowania. Ewelina Stefańska z Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego potwierdziła, że zarówno w tym, jak i w ubiegłym roku maturzyści musieli zmierzyć się wyłącznie z napisaniem wypracowania.
Język kaszubski to żywy element kultury Pomorza, jednak jego nauczanie boryka się z różnymi wyzwaniami. Jednym z nich jest brak standaryzacji wymowy i pisowni, co wpływa na zróżnicowanie materiałów edukacyjnych. Kolejnym wyzwaniem jest zapewnienie odpowiednio wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej oraz stworzenie atrakcyjnej oferty edukacyjnej dla młodzieży.
Znaczenie matury z języka kaszubskiego
Egzamin maturalny z języka kaszubskiego ma duże znaczenie zarówno dla uczniów, jak i dla społeczności kaszubskiej. To nie tylko forma sprawdzenia wiedzy, ale przede wszystkim manifestacja tożsamości regionalnej.
Andrzej Busler, działacz kaszubski, podkreśla: „Matura z języka kaszubskiego to przede wszystkim potwierdzenie, że młodzież chce i jest gotowa rozwijać swoje umiejętności językowe. To także ważny element naszej walki o uznanie kaszubszczyzny jako pełnoprawnego języka.”
Matura ta daje uczniom szansę na rozwijanie swojej tożsamości oraz uzyskanie dodatkowych punktów przy rekrutacji na uczelnie wyższe.
Współczesne wyzwania edukacji kaszubskiej
Edukacja kaszubska to nie tylko matura, ale również codzienna praca nad promocją języka i kultury. Od momentu wprowadzenia możliwości nauczania języka kaszubskiego w szkołach, wiele placówek z regionu Pomorza wdrożyło ten przedmiot jako element programu nauczania. Jednak wciąż istnieje szereg wyzwań, przed którymi stoi edukacja kaszubska:
- Brak standaryzacji materiałów edukacyjnych: Kaszubski to język regionalny, który różni się w zależności od miejscowości. W efekcie brakuje jednolitych podręczników i materiałów, co utrudnia nauczanie.
- Niedobór nauczycieli: Wyspecjalizowana kadra nauczycielska to kluczowy element efektywnej edukacji. Niestety, niewielu nauczycieli decyduje się na specjalizację w nauczaniu języka kaszubskiego.
- Ograniczone fundusze: Szkoły często borykają się z brakiem finansowania na dodatkowe zajęcia, co utrudnia prowadzenie lekcji języka kaszubskiego.
- Niskie zainteresowanie młodzieży: Pomimo dużej aktywności organizacji kaszubskich, wiele młodych osób nie jest zainteresowanych nauką języka regionalnego.
Rola organizacji kaszubskich w edukacji
Organizacje takie jak Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie od lat walczą o zachowanie i rozwój języka oraz kultury kaszubskiej. Ich działania obejmują:
- Organizację konkursów i olimpiad językowych,
- Promocję języka kaszubskiego w mediach,
- Wydawanie materiałów edukacyjnych,
- Wsparcie szkół w prowadzeniu zajęć z języka kaszubskiego.
Ewelina Stefańska podkreśla: „Zrzeszenie od lat stara się wspierać nauczycieli i uczniów w rozwijaniu edukacji kaszubskiej. Naszym celem jest pokazanie, że język ten jest ważną częścią tożsamości i warto go pielęgnować.”
Perspektywy na przyszłość
Przyszłość edukacji kaszubskiej zależy od zaangażowania całej społeczności regionalnej. Ważne jest, aby organizacje, szkoły i rodzice wspólnie pracowali nad promocją języka kaszubskiego. Możliwe rozwiązania obejmują:
- Tworzenie atrakcyjnych materiałów edukacyjnych: Nowoczesne podręczniki, aplikacje mobilne i platformy e-learningowe mogą przyciągnąć uwagę młodzieży.
- Szkolenia dla nauczycieli: Zapewnienie odpowiednich kursów i szkoleń dla kadry nauczycielskiej pomoże w podniesieniu jakości nauczania.
- Programy stypendialne: Stypendia dla uczniów i studentów uczących się języka kaszubskiego mogą zwiększyć zainteresowanie młodych ludzi.
- Wsparcie finansowe szkół: Dodatkowe środki na prowadzenie zajęć z języka kaszubskiego pozwolą na lepsze wyposażenie placówek.
Podsumowanie
Matura z języka kaszubskiego jest wyrazem ciągłej walki o zachowanie dziedzictwa kulturowego Kaszubów. Pomimo wyzwań stojących przed edukacją regionalną, liczba uczniów przystępujących do tego egzaminu pozostaje stabilna. Wartość tego egzaminu tkwi nie tylko w samym sprawdzeniu wiedzy, ale także w umacnianiu tożsamości i dumy regionalnej.
Wprowadzenie dalszych działań promocyjnych, edukacyjnych oraz legislacyjnych może pomóc w podtrzymaniu zainteresowania młodych Kaszubów ich językiem ojczystym. Niezbędne jest także wsparcie organizacji kaszubskich i rządu, aby zapewnić językowi kaszubskiemu godne miejsce w edukacji.
